Ameryka Południowa od lat stanowi dla nas źródło wyjątkowego, odważnego kina – na każdym festiwalu pokazujemy solidną reprezentację nowych dzieł twórczyń i twórców z tego kontynentu (żeby wspomnieć choćby laureata Grand Prix na 23. NH – Delikwentów Rodrigo Moreno). W tym roku również nie zabraknie nowych tytułów, jednak szczególne miejsce w programie zajmie autor, o którym znakomita część południowoamerykańskich reżyserów może powiedzieć „my wszyscy z niego”.
Bohaterem kolejnej z nowohoryzontowych retrospektyw będzie pochodzący z Brazylii mistrz kina – Glauber Rocha. Twórca niepokorny, potrafiący bezbłędnie połączyć wielką wyobraźnię z surowością przekazu; traktujący swoją sztukę jako narzędzie protestu. Więcej o twórczości Rochy opowiada Marcin Pieńkowski, dyrektor MFF BNP Paribas Nowe Horyzonty i kurator retrospektywy.
Najlepszym sposobem na spotkanie z dziełami Rochy jest zakupienie festiwalowego karnetu, zwłaszcza że można nabyć go ze specjalną zniżką dzięki karcie filmowej Visa od BNP Paribas.
Retrospektywa twórczości Glaubera Rochy okiem Marcina Pieńkowskiego
Nie ma chyba drugiego twórcy w historii kina południowoamerykańskiego, który miałby tak wielki wpływ na to, jak to kino wygląda współcześnie. To właśnie z poetyki filmów Brazylijczyka Glaubera Rochy czerpią nowohoryzontowi ulubieńcy – choćby Lisandro Alonso i Kleber Mendonça Filho. Współtwórca legendarnego nurtu Cinema Novo – jednego z najważniejszych zjawisk w kinie XX wieku – funkcjonował na przecięciu sztuki i polityki, religii i rytuału, surowego realizmu i oniryczności, wizualnego szaleństwa i społecznej krytyki. Dla Rochy kino było bronią w walce z dyktaturami, sposobem na zmianę świata, narzędziem protestu i manifestacji. Począwszy od debiutanckiego Szkwału, przez głośne, nagradzane (choćby w Cannes) dzieła pokroju Antonio das Mortes, Bóg i diabeł w krainie słońca, Ziemia w transie, zrealizowany na wygnaniu Lew o siedmiu głowach, po najbardziej radykalny Wiek Ziemi, pozostawał wierny sobie – był absolutnie bezkompromisowy. Kwestionował kolonializm i zachodni imperializm, oddawał głos marginalizowanym, tworząc kino nowofalowe i awangardowe, niezwykle ekspresyjne, gorzkie i nierzadko groteskowe, wolne i wyrafinowane. Kino było dla niego sztuką, rewolucją i polem zażartej polemiki. Zmarł przedwcześnie w wieku zaledwie 42 lat.
W ramach retrospektywy będzie można obejrzeć sześć wspomnianych filmów – wszystkie zostaną pokazane z odrestaurowanych kopii. Poza tym w jej programie znalazł się dokument Cinema Novo Eryka Rochy (syna reżysera), przybliżający genezę słynnego nurtu, oraz jego najnowszy film, zrealizowany z Gabrielą Carneiro da Cunha, Niebo spadło na ziemię, pokazywane na zeszłorocznym festiwalu w Cannes – przepięknie zrealizowane kino postkolonialne, będące zaskakującym rewersem twórczości Glaubera Rochy.
Program retrospektywy – filmy w reżyserii Glaubera Rochy:
- Szkwał (Barravento) | 1962
- Bóg i diabeł w krainie słońca (Deus e o Diabo na Terra do Sol) | 1964
- Ziemia w transie (Terra em Transe) | 1967
- Antonio das Mortes | 1969
- Lew o siedmiu głowach (O Leão das Sete Cabeças) | 1970
- Wiek Ziemi (A Idade da Terra) | 1980
Filmy w reżyserii Eryka Rochy:
- Cinema Novo | 2016
- Niebo spadło na ziemię (A Queda do Céu) | 2024
Partnerami retrospektywy Glaubera Rochy są Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny oraz Ambasada Brazylii w Warszawie, a partnerem medialnym jest portal Pełna Sala.
To jedna z dwóch ujawnionych już retrospektyw: oprócz dzieł Brazylijczyka, na festiwalu zaprezentujemy także twórczość Lee Chang-donga.
Na 25. Międzynarodowy Festiwal Filmowy BNP Paribas Nowe Horyzonty we Wrocławiu zapraszamy w dniach 17-27 lipca, zaś o tydzień dłużej, do 3 sierpnia, festiwal będzie można zaprosić do swojego domu – za sprawą jego wirtualnej odsłony. Pełny program wydarzenia ogłosimy 1 lipca.