English

Jazydzi

Anja Breien
Yezidi / Jezidi
Norwegia 2009 / 53’

Prastara religia – jazydyzm – łączy elementy islamu, chrześcijaństwa, judaizmu, staroperskich wierzeń i hinduizmu. Jazydzi wierzą w reinkarnację i przestrzegają kastowego podziału społeczeństwa, ich dzieci są chrzczone i obrzezywane. Praojcem ludu jest Adam, prorokami są Abraham i Mahomet. Jazydem można się tylko urodzić, nie można się nim stać. Małżeństwa poza społecznością są zabronione. Na świecie żyje około miliona jazydów, połowa z nich zamieszkuje północny Irak, pozostali – Turcję, Syrię, Armenię, Gruzję, Iran i Europę Zachodnią, m.in. Norwegię. Wszyscy jazydzi to Kurdowie. Duchowym centrum jazydyzmu jest północnoirańskie Lalish, sanktuarium będące celem pielgrzymek, położone w zielonej dolinie blisko Mosulu.

Anja Breien odwiedza Lalish jesienią 2007 roku, tuż po aktach terrorystycznych dokonanych przez islamistów w niedalekich kurdyjskich wioskach. Wielu ich mieszkańców zginęło, wielu było zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Zdezorientowani duchowi przywódcy w obawie przed kolejną rzezią odwołują coroczne święto. Mimo to do sanktuarium przybywają wierni. Reżyserka przygląda się egzotycznym rytuałom, zastanawiając się, jaka przyszłość czeka jazydów – tych z Iraku i tych z Norwegii.

Anja Breien

Jedna z najważniejszych przedstawicielek kinematografii norweskiej. Urodziła się w 1940 roku w Oslo, skończyła studia filmowe w paryskim IDHEC. Obok Vibeke Lokkeberg i Laili Mikkelsen współtworzyła feministyczne oblicze Nowej Fali norweskiego kina. Swój pierwszy długi metraż - Gwałt- nakręciła w 1971 roku. Zasłynęła m.in. pokazywanym na festiwalu w Wenecji Polowaniem na czarownice (1981) oraz trylogią: Żony (1975), Żony dziesięć lat później (1985), Żony III (1996), napisaną wspólnie z odtwarzającymi główne role aktorkami jako kobieca odpowiedź na Mężów Johna Cassavetesa. Autorskie kino Anji Breien, często porównywane z twórczością belgijskiej reżyserki Chantal Akerman, czy nowofalowej Francuzki Agnès Vardy, przez swój osobisty charakter wykracza poza kanon modernistycznej awangardy.

Wybrana filmografia

1967 Dorastanie / Vokse opp / Growing Up

1967 Jostedalsrypa (short)

1969 17 maja – film o rytuałach / 17. Mai – En film om ritualer / 17. May – A Film about Rituals (doc., short)

1970 Dni z tysiąca lat / Dager fra 1000 år / Days From A Thousand Years (short)

1971 Gwałt / Voldtekt / Rape

1971 Twarze / Ansikter / Faces (short)

1972 Więzienne mury / Murer rundt fengslet / Walls round the Prison (doc., short)

1973 Bezdomni / Herbergistene / Homeless (doc., short)

1974 Witaj, mój bracie! / Mine søsken, goddag / Hello, My Sibling

1975 Starsi / Gamle / Old (doc., short)

1975 Żony / Hustruer / Wives

1977 Godziny miłości / Den allvarsamma leken / Games of Love and Loneliness

1979 Spadek / Arven / Heritage

1981 Polowanie na czarownice / Forfølgelsen / The Witch Hunt

1984 Papierowy ptak / Papirfuglen / Paper Bird

1985 Żony dziesięć lat później / Hustruer – ti år etter / Wives – Ten Years Later

1989 Góra / Fjellet / Mountain (doc., short)

1990 Złodziej klejnotów / Smykketyven / Twice Upon a Time

1996 Żony III / Hustruer III / Wives III

1997 Solvorn (doc., short)

2001 Zobaczyć łódź kołyszącą się na falach / Å se en båt med seil / To See a Boat in Sail (doc., short)

2005 Bez tytułu / Uten tittel / Untitled (short)

2009 Kontur / Riss / Etching (doc., short)

2009 Jazydzi / Jezidi / Yezidi (doc., short)

Artykuły o filmie

Film w internecie (NFI)

Twórcy

reżyseria Anja Breien
scenariusz Anja Breien
zdjęcia Halvor Næss
montaż Robert Stengård
muzyka Sevo, Khalil Derbas
producent Espen Thorstenson
produkcja Aprilfilm A/S
właściciel praw Norsk Filminstitutt
język kurdyjski, angielski, norweski